Mającą dzisiaj premierę, debiutancką książkę (choć wielokrotnie upewniałam się czy to pierwsza powieść Autorki!) Tiny Linde można by określić... jedną emotką: 🤯. Bardziej rozbudzający wyobraźnię okazuje się jednak fragment tekstu: “(...) takiej pełnej zwrotów akcji i mrożącej krew w żyłach historii nie powstydziłby się najlepszy scenarzysta filmu dramatycznego.”, który zamyka w pigułce nieodkładalną opowieść, czytaną przeze mnie w kompletnej ciszy i stanie skrajnego wzburzenia oraz z malowniczymi, bardzo krwawymi wizjami materializującymi się w głowie. Ten nasączony dozą thrillera dramat obyczajowy jest czymś, czego długo nie da się wyrzucić z pamięci... 

...bo wiem, że Ty też znasz przynajmniej ze słyszenia co najmniej jednego skończonego NARCYZA, manipulanta, oszusta, pozera, zdrajcę, kłamcę; piękny tylko we własnych oczach byt iluzoryczny, który usilnie starał się zniszczyć jakiejś kobiecie życie. Może o nim czytałaś, a może sama doświadczyłaś podobnie toksycznej relacji. Nie musisz mi o niej opowiadać. Wystarczy, że poznasz moją narrację o... mandarynkach.  

I książce, po jaką powinna sięgnąć KAŻDA KOBIETA. Przede wszystkim jednak ta, która wręcz z pietyzmem odczytuje tak zwane “red flagi” u partnera jako zakamuflowane zalety albo – co gorsza - wady, jakie ona jedyna będzie potrafiła zmienić, przekuwając w najszczersze złoto. Kompleks Mesjasza bynajmniej nie zalicza się do mitów, choć często jest ignorowany albo niedostrzegany w porę.  

“Superlatywy i mandarynki” to ta powieść, dla której należy zrobić ogromny HAŁAS.  

TRZEBA. TO. PRZECZYTAĆ. Najpierw zaś, dla smaku - historię o zatrważającej historii. I mandarynkach. 

“(...) okazał się produktem własnej wyobraźni. Z bardzo dobrym marketingiem. Opakowanie, które miało za zadanie zwrócić uwagę konsumenta i wywołać chęć jego posiadania, skutecznie spełniło swoją funkcję. Niestety produkt okazał się jedynie kiepskiej jakości podróbką.” 

Okupacja zawsze jest straszliwym doświadczeniem. Jednak ta, którą Niemcy zaprowadzili w Polsce była niepowtarzalna. Różniła się od innych - stanowiła istne niewyobrażalnie okrutne piekło na ziemi. Jej celem było zamienienie zdobytych terytoriów w krainę zamieszkaną jedynie przez stosunkowo niewielką liczebnie oraz sprymitywizowaną ludność tubylczą. Miała służyć swoim nowym panom, którzy tłumnie zasiedlali je w ramach akcji kolonizacyjnej. Niezwłocznie po zakończonej kampanii 1939 roku, najeźdźcy przystąpili do wprowadzania nowych porządków. Podbite tereny podzielono na dwie części. Z większości utworzono Generalne Gubernatorstwo ze stolicą w Krakowie, na którego czele stanął rezydujący na Wawelu gubernator Hans Frank. Pomorze, Śląsk, zachodnią część województwa łódzkiego, północne Mazowsze, Suwalszczyznę oraz Wielkopolskę wcielono do III Rzeszy. Tę ostatnią jako tak zwany Kraj Warty, który zamieszkany był przez około pięć milionów ludzi, w tym 90% naszych rodaków i zaledwie 10% Niemców. Pomimo tego w oficjalnej propagandzie naziści twierdzili, że to ziemie „rdzennie niemieckie”. Zgodnie z nową polityką, natychmiast przystąpiono do ich intensywnej germanizacji. W szkołach jako wykładowy wprowadzono język niemiecki, nadano w nim nazwy wszystkim ulicom. W restauracjach, sklepach, tramwajach, a nawet na ławkach publicznych pojawiły się napisy „Nur für Deutsche”. Za pogwałcenie tego nakazu wprowadzono drakońskie kary. Polakom nie wolno było poruszać się chodnikami. Jednocześnie polska ludność była masowo wysiedlana na tereny Generalnego Gubernatorstwa oraz III Rzeszy. W tym ostatnim przypadku na roboty przymusowe. Do końca 1940 roku proces ten objął około 250 tysięcy ludzi. Kontynuowano go aż do końca okupacji. Łącznie dotknął on ponad miliona osób pochodzenia polskiego i żydowskiego.   

любовь сильнее смерти и опаснее войны - miłość jest silniejsza niż śmierć i bardziej niebezpieczna niż wojna. To stwierdzenie bez dwóch zdań mogłoby stać się motywem przewodnim jednej z najmocniej pasjonujących literackich podróży w głąb tak bliskiego, choć tak dalekiego kraju, jaką jako w jednej czwartej Rosjanka miałam okazję odbyć; niepowtarzalnie poetyckiego spotkania z “Doktorem Żywago”. Tęsknoty mojej na wskroś północno-wschodniej duszy niezliczoną ilość razy potęgowały łzy podczas skrzętnego wpatrywania się błękitnymi “głazami” w ekranizację. Czy nagrodzony Noblem, najsłynniejszy przedstawiciel rosyjskiej literatury pięknej obfitował w tak samo dużą liczbę wzruszeń? A może to jeden z tych nielicznych przypadków, w których film, jakim gardzę z zasady, wkupił się w moje mroczne łaski bardziej niż powieść? Мы проверим - ale zanim do tego przejdziemy, personalne krótkie wprowadzenie do świata opisanego wręcz lirycznie przez Borysa Pasternaka. 

♪ Смысловые Галлюцинации - Зверь 2 ♪ 

Jaka Rosja jest, tego nie wie nikt, kto nigdy się w niej nie znalazł, zgłębiając każdy z kontrastów. Swoje bajania, gdybania, powierzchowne oceny i dowody anegdotyczne. Rzeczywistość - jak zawsze zresztą - kompletnie co innego. Ten kraj to kontrasty – teraz i zawsze. Całkiem celnie zarysowała to Barbara Włodarczyk: “Ekskluzywna restauracja w Rosji. Złoto, marmury, kryształy. (...) Wioska Romanowo (...). Staruszka w rozdeptanych walonkach (...). W domu nie ma wody ani ogrzewania, ani gazu. Jest za to telewizor, a w nim codziennie przywódcy państwa zapewniają, że Rosja to bogaty kraj. (...) to różnorodny i barwny świat. To nowobogacka Moskwa i siermiężna prowincja (...). Za każdym razem przekonywałam się, że NIE MA JEDNEJ ROSJI.” Publikacja współczesna, ale z dużą dozą prawdopodobieństwa, wyjąwszy telewizor, można by ją odnieść do każdych czasów - o czym przekonać można się chociażby sięgając po “Doktora Żywago”, będącego swoistym studium przeciwieństw pod absolutnie każdym względem. Nie przesadzę zresztą wcale, jeśli stwierdzę, że w żadnej innej propozycji literackiej nie spotkałam się też z tak ogromną liczbą bohaterów, których można by ze sobą zestawić w kontrastowy sposób - i z tak wieloma postaciami w ogóle. O zróżnicowaniu Rosji w 1906 pisał również Aleksander Błok w swoim poemacie Русь (Ruś): “Русь, опоясана реками / И дебрями окружена, / С болотами и журавлями, / И с мутным взором колдуна, / Где разноликие народ / Из края в край, из / дола в дол / Ведут ночные хороводы / Под заревом горящих сел.”, co w wolnym tłumaczeniu można by podać jako: Rosja - przepasana rzekami - i otoczona dziczami z bagnami i żurawiami... i tępym spojrzeniem czarnoksiężnika. Gdzie różnorodne ludy od krawędzi do krawędzi, od doliny do doliny prowadzą nocne tańce w blasku płonących wiosek.” O paradoksalnej wręcz kontrastowości celnie wypowiada się także w swojej publikacji Wacław Radziwinowicz: “Magię tego kraju, jego ciepło i ciepło jego ludzi, dzielnych i bystrych, można odszukać. A wtedy tym bardziej intrygujące staje się pytanie, czemu ten naród pozwala, by stali nad nim ci, którzy swoich rodaków gotowi są pędzić przez pola minowe tak, jakby żadnych min tam nie było.” Tęskni poeci, traktujący swoich jak mięso armatnie... Najpiękniejsza kultura vis-à-vis szpetoty... Darzona przeze mnie uczuciem Rosja, będąca składową jednej czwartej mojej krwi ma swoje blaski i cienie. A Borys Pasternak, którego twórczości nie można docenić, bez mała opisał absolutnie każdy z nich. Przy okazji, a może przede wszystkim - przedstawił także najpiękniejszą historię miłosną w dziejach literatury z doskonale odmalowanym społeczno-polityczno-geograficzno-gospodarczym tłem. To podróż, z jakiej nie powrócisz taki sam... 

Inność zawsze budziła obrzydzenie, strach, a nawet nienawiść. Na przestrzeni dziejów ludzie, którzy w jakikolwiek sposób odbiegali od normy, byli wyszydzani, prześladowani czy zabijani. Najgorszy los przypadał w udziale niepełnosprawnym. W Sparcie kalekie dzieci zrzucano ze skały. Nie lepiej było w „oświeconych” Atenach. Zdaniem Platona, powodowały one deficyt społeczny, pogarszając jakość populacji oraz niepotrzebnie absorbowały jej zasoby. Identycznego zdania był Arystoteles. U Rzymian narodzenie się upośledzonego potomka uważane było za dany przez bogów znak i zapowiedź zbliżającej się katastrofy. Aby odwrócić los, zgładzano je bezlitośnie. „Odmieńcy” nie mieli lekko także u Słowian czy innych ludów, jakie zamieszkiwały tereny Polski jeszcze zanim ci wychynęli z mroku historii. Wystarczyło w jakikolwiek sposób różnić się od plemiennych pobratymców, aby zasłużyć na straszliwy los. Za przeklętych przez bogów często uważani byli ludzie nie tylko kalecy, ale nawet ci, którzy w niewielkim stopniu różnili się od panującego „wzorca”. Osoby leworęczne, ze znamionami, dwoma rzędami zębów, innym kolorem włosów (zwłaszcza rudym) czy zbyt posępne. Tego rodzaju „ułomności” były znakiem, że bóstwa pozbawiły je swojej łaski, co powodowało, że stwarzały zagrożenie dla całej społeczności, sprowadzając na nią nieszczęścia. W najlepszym przypadku unikano jak ognia kontaktu z nimi, izolując od reszty, w najgorszym - wypędzano albo mordowano. Tacy nie zaznawali spokoju również po śmierci. Wierzono, że zamieniają się w upiory powstające z grobów i pijące ludzką krew. Dlatego chowano ich obróconych twarzą do ziemi, odcinano głowę i umieszczano ją między nogami. Innym sposobem było przebijanie ich ciał osinowym kołkiem lub ostrym przedmiotem.